Ano ang Schizophrenia?
Ang Schizophrenia ay karamdamang pang-kaisipan (mental
disorder) kung saan ang tao ay nakakaranas ng hallucinations (nakakarinig ng
mga boses na wala naman talaga) at delusions (mga paniwala na hindi akma sa mga
totoong nangyari o mga pangyayari). Ang hallucinations o delusions ay
nararanasan halos araw-araw sa loob ng anim na buwan.
Ilan sa karaniwang tema o paksa (theme) ng delusions ay
ang paranoia (“naprapraning”). Halimbawa pakiramdam nila may gagawa ng masama
sa kanila, lalason, may humahabol o may nagmamanman/nagtitiktik (spying) sa
kanila. Minsan sasabihin nila na ayaw nila tumingin sa mga mata ng tao dahil
mababasa ang iniisip nila o kaya nangyayari lahat ng kanila iniisip
(tamang-hinala).
Kaakibat ng hallucinations at delusions, meron pang ibang
sintomas ang schizophrenia katulad ng disorganized thinking – (magulo
mag-isip), naoobserbahan ito sa pamamagitan ng kanilang pananalita, maaring
paligoy ligoy silang sumagot o minsan sablay ang mga sagot, at disorganized
behavior (kakaiba ang mga kilos), halimbawa, naglalakad ng walang pupuntahan ,
sinusuot ang underwear sa labas ng short, nakatulala sa pader o puno.
Ang mga taong nakakaranas ng sintomas na ito ay madalas
na nahihinto sa karaniwan nilang gawain. Halimbawa, sa trabaho, eskwela, o
napapansin ng mga pamilya at kaibigan na hindi na nila nagagampanan ang
kanilang mga karaniwang responsibilidad. Isa ito sa mga nag uudyok sa mga
kaibigan at kamag-anak na patignan nila ang pasyente.
Nagagamot ba ng Schizophrenia?
Sa pamamagitan ng mga gamot (antipsychotics), maaring
maibalik sila sa mga dati nilang gawain. Depende sa kung gaano kalala ang tao o
gaano katagal na nakakaranas ng sintomas bago dinala sa doctor kung hanggang
saan ito maibabalik sa dating kalagayan. Madalas, kailangan uminom ng pasyente
ng antipsychotics sa mahabang panahon (taon ang bibilangin) o di kaya
pang-habang buhay ngunit ang kapalit naman nito ay ang pagkakataon na mamuhay
sila katulad lang ng ibang tao na may pamilya, trabaho, at libangan.
Nakakahawa ba ang Schizophrenia?
Hindi.
Namamana ba ang Schizophrenia?
Mataas ang potensyal ng mga taong may kamag-anak sa first
degree (magulang, kapatid, anak) na magkaroon din ng schizophrenia. Hindi
awtomatikong magkakaroon ng schizophrenia ang mga may kamag-anak na
schizophrenia ngunit mataas ang kanilang tsansa (chance) lalo na kung may
trigger na mangyari sa kanila (halimbawa, gumamit sila ng shabu).
Nakakarinig ako ng mga bumubulong o boses, meron na ba akong Schizophrenia?
Hindi lahat ng nakakarinig ng may bumubulong o mga boses
na wala namang ibang nakaririnig (hallucinations) ay may schizophrenia. May mga
iba pang karamdamang pang-kaisipan (mental disorder) na nakakaranas ng
hallucinations. Halimbawa, ang mga taong sobrang depressed (sobrang lungkot) ay
maaring makaranas ng hallucinations. Mahalagang may makausap na mental health
professional upang matulungan kayong malaman kung ano ang inyong pinagdaraanan.
========================================================================
Likha ni :
Christopher P. Alipio, MD
Acute Psychiatric Unit
Amang Rodriguez Memorial Medical Center
========================================================================
May katanungan ka ba tungkol sa mga Mental Disorders o Mental Health? Ipadala sa chrisalipiomd@gmail.com at subukan natin sagutin at talakayin.
thanks for this wonderful post about Psychiatrist Treatment
ReplyDelete